صاحب نظران ارسه مالیات افزایش زیرساخت های خدماتی و رفاهی با كمك منابع مالیاتی به شهرداریها و دهیاری ها را از آثار مهم پرداخت مالیات بر زندگی اجتماعی مردم می دانند.
كارشناسان كاهش اتكای به اقتصاد آسیب پذیر و تك محصولی نفت به ویژه بی اثر كردن اثرهای تحریم را از دیگر آثار پرداخت مالیات می دانند.
براساس شواهد تاریخی اخذ و پرداخت مالیات در ایران از زمان هخامنشیان تاكنون سابقه داشته و به مرور زمان تكامل یافته است.
اهمیت مالیات سبب شده است تا شانزدهم الی بیست و دوم تیر به عنوان هفته فرهنگ مالیاتی نامگذاری و برای جلب مشاركت مردم در تحقق آن زمینه سازی می شود.
در كشورمان بیش از 50 درصد درآمد با پول نفت، حدود 30 درصدمالیات و 20 درصد سایر موارد مانند آب، برق و گاز تامین می شود.
متخصصان می گویند: در صورت كاهش فرارهای مالیاتی امكان افزایش سهم مالیات از درآمد عمومی كشور وجود دارد.
این كارشناسان می گویند: دولت باید با تشریح هزینه كرد درآمدهای مالیاتی، باور مالیات به عنوان ابزار افزایش رفاه را جایگزین مالیات یعنی پرداخت پول زور كنند.
واضح است كه شهروندان هر كشوری در صورتی كه بدانند پرداخت مالیات باعث وضعیت رفاهی دیارشان می شود رغبت بیشتری برای پرداخت پیدا می كنند.
در ایران مالیات كاركنان دولت به طور منظم از حقوق آنها در هر ماه كسر می شود.
در سال های اخیر با شدت گرفتن اقدامات مغرضانه دولت های غربی علیه جایگاه ایران اسلامی و تلاش به منظور سنگ اندازی در مسیر پیشرفت و تعالی کشور عزیزمان با اقداماتی از قبیل اعمال تحریم ها و اتخاذ ت کاهش قیمت نفت، ضرورت قطع وابستگی به درآمدهای ناپایدار نفتی و اتکا به درآمدهای پایدار مالیاتی، در زمره اولویت های اصلی نظام اقتصادی قرار گرفته است.
حل این عارضه عمیق که نزدیک به دویست سال است گریبانگیر اقتصاد کشورمان شده، همچنان در حد یک آرزوی دیرینه اقتصادی باقی مانده و هنوز رنگ واقعیت به خود نگرفته است. موجودیت اقتصاد نفتی و آسیب پذیری های ناشی از آن، زمینه ساز اعمال تحریم های بیشتر از سوی معاندین شده و فرصتی را از این باب به منظور اعمال فشارهای بیشتر بدست ایشان داده است.
این محدودیت ها و تحریم ها به اقتصادهای تک محصولی بیشتر آسیب وارد می کنند، زیرا عمده منابع درآمدی در این گونه نظام های اقتصادی معمولا متکی بر فروش یک محصول مانند نفت است که تحریم خرید و فروش آن می تواند بسیار فلج کننده باشد. حتی در شرایط عادی که تحریم یا فشار خارجی وجود ندارد، ممکن است نوسان های قیمت نفت و تحولات بازارهای جهانی آنها را دستخوش بحران کند; بنابراین باید منابع درآمدی دیگری در اقتصاد مقاومتی در نظرگرفته شوند تا زمینه آسیب پذیری به حداقل ممکن برسد.
کشورهای غربی با رصد منابع مالی و درآمدزای کشور و شناسایی نقاط ضعف و آسیب پذیر اقتصادمان، از فرصت ها و چالش های کنونی اقتصاد، به نفع خود بهره برداری می کنند و زمینه وابستگی هر چه بیشتر به غرب را مهیا می سازند. از این رو اقتصاددانان سالهاست که بر ضرورت قطع پول نفت و اتکا به درآمدهای درون زا و تولید محور تاکید دارند.
همان‌طور که می‌دانید دولت به‌عنوان متولی اصلی قدرت در یک کشور وظیفه تامین امنیت، تولید کالاهای عمومی مثل پارک، ایجاد راه‌ها، ایجاد ثبات و نظم در بازارها و را برعهده دارد. دولت نیز همانند هر بنگاه دیگری در اقتصاد برای انجام این امور نیازمند وجود منابع مالی یا درآمدهای قابل اتکا است. بخشی از این درآمدها از منابعی که در اختیار خود دولت است فراهم می‌شود؛ اما این منابع نمی‌تواند جوابگوی حجم بالای هزینه‌های دولت باشد. یکی از منابع مهم درآمدی دولت‌ها اخذ مالیات از مردم است. مالیات در حقیقت بخشی از درآمدهای افراد جامعه یا سود فعالیت‌های اقتصادی است که به‌صورت اجباری و بلاعوض در اختیار دولت قرار می‌گیرد. دولت موظف است این درآمدها را برای بهره‌وری بهتر از منابع موجود و ایجاد بستری مناسب برای بهبود امکانات و شرایط لازم، در فعالیت‌های مختلف اقتصادی صرف کند. تصمیمات دولت به دلیل انسجام بالا و دید کلانی که نسبت به جامعه دارد بهتر از رفتار فردی مردم می‌تواند این امر را محقق کند. اما با وضع مالیات در یک بازار بار مالیاتی بیشتر بر دوش کدام گروه از فعالان اقتصادی سنگینی خواهد کرد؟ اگر مالیات روی قیمت کالایی وضع شود این فروشندگان هستند که باید مالیات را بپردازند یا اینکه خریداران متحمل این هزینه می‌شوند؟
مالیات هزینه‌ای اجباری است که توسط یک نهاد دولتی (در سطح محلی، منطقه‌ای یا ملی) به‌منظور تأمین هزینه‌های مالی فعالیت‌های دولت، تعیین و دریافت می‌شود. در علم اقتصاد، مالیات به هر نهاد یا شخصی که بارِ مالیاتی پرداخت می‌کند، از کسب‌وکارهای مشمول پرداخت مالیات گرفته تا مصرف‌کنندگان نهایی محصولات یک کسب‌وکار، تعلق می‌گیرد. همان‌طور که گفته شد، هدف دولت‌ها از دریافت مالیات، تأمین سرمایه‌ی لازم جهت تحقق پروژه‌ها و خدمات عمومی است. پرداخت مالیاتِ تعیین‌شده، یک وظیفه‌ی اجباری محسوب می‌شود و چنانچه نهاد یا شخصِ مشمول به‌عمد از پرداخت بدهی‌های مالیاتی خود شانه خالی کند، از سوی مراجع قانونی مجازات خواهد شد. جمع‌آوری مالیات نیز توسط مراکزِ تحت نظارت دولت صورت می‌گیرد.
اما از سویی بدلیل تغییرات و تحولاتی که هر از چندی در عرصه مدیریت کشور رخ می دهد و از سوی دیگر با نوسانات و ناپایداری های بهای نفت در بازارهای جهانی و بالا رفتن آن که بعضا زمینه ساز درآمدهای کلان ارزی در مقاطعی از عمر اقتصادی نظام گشته است، عملا اتخاذ یک ت و رویکرد واحد، بلندمدت و همیشگی تاکنون میسر نبوده و هر از چندی، موضوع قطع وابستگی به حاشیه رانده شده و به دست فراموشی سپرده می شود و مجددا با کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی، بار دیگر وم قطع وابستگی به درآمدهای نفتی مطرح شده و اام به جایگزینی آن با درآمدهای عمومی پر رنگ تر از همیشه خودنمایی می کند.
اما در جایگزینی درآمدهای حاصل از فروش نفت با درآمدهای عمومی هم موانع و معتی وجود دارد. رفع این موانع به گفته وزیر امور اقتصادی و دارایی، در ابتدا نیازمند رسیدن به یک «شناخت و درک مشترک » نسبت به پدیده اتکا به پول نفت و زیان های ناشی از آن و در وهله بعد، برپایی «عزم مشترک » بین ارکان نظام و سپس «اقدام مشترک » و در نهایت، «نظارت مشترک» بر حسن اجرای این تصمیمات و اقدامات است.
اتمام منابع فسیلی و عدم تجدیدپذیری آنها
اتمام منابع نفتی کشور در آینده ای نه چندان دور و محروم شدن نسل های آینده از این نعمت خدادادی، حقیقتی انکارناپذیر است. منابع زیرزمینی همچون نفت و گاز تجدید ناپذیرند و با گذشت زمان دچار زوال و نابودی می شوند و جایگزینی درآمد حاصل از فروش آنها با درآمدهای پایدار و تجدیدپذیر اهمیت بسیار دارد.
این در حالیست که حتی در شرایط عدم اتمام منابع طبیعی و خدادادی مانند نفت، گاز و سایر مواد خام، ناپایداری و نوسان قیمت آن در بازارهای جهانی آن را به منبعی ناپایدار و غیر قابل اتکا مبدل ساخته است. با این حساب، یافتن راهکار و جایگزینی برای اینگونه درآمدهای غیر قابل پیش بینی می تواند خاطر مردم و مسئولین را از بابت کمبود بودجه و منابع مالی برای همیشه آسوده سازد.
منابع مالی حاصل از درآمدهای عمومی همچون مالیات بر خلاف منابع طبیعی همچون نفت و گاز که همواره با خطر کاهش و اتمام مواجه هستند، منابعی هستند که می توان به عنوان یک منبع قابل اتکا و تمام نشدنی برای تامین بودجه کشور بر روی آن حساب دائمی و همیشگی باز کرد.
کشورهای توسعه یافته به دلیل اتکا به منابع مالیاتی در اقتصادشان از دهه های گذشته تاکنون، به صورت هدفمند از این ظرفیت بی پایان بهره می برند و ما نیز باید با همت و برنامه ریزی مسئولین و همیاری مردم، همین مسیر را برای توسعه و پیشرفت کشور در پیش بگیریم.
در ادامه مطلب میتوانید جنبه های فرهنگی و اخلاقی پرداخت مالیات را مطالعه بفرمایید: